Bartolomeo Alberto Cappellari urodził się 18 września 1765r. w Belluno koło Wenecji,Syn Flavia hrabiego della Genga i Marii Luisy Periberti di Fabriano. Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 28 września 1823 roku do 10 lutego 1829 roku. W bulli "Quo graviora mala" uznał, że za wywołanie rewolucji francuskiej odpowiedzialna jest masoneria i napisał:
"Dzieła, które członkowie tych sekt ośmielili się napisać o religii i o społeczeństwie cywilnym, w których lekceważą władzę, bluźnią majestatowi, przedstawiają Chrystusa jako skandal lub głupotę i nawet przeczą istnieniu Boga, utrzymując także, że dusza umiera wraz z ciałem ...potwierdzają dowodnie ... , że sekty te są źródłem, z którego rozprzestrzeniają się tak liczne wysiłki zmierzające do podkopania władzy legalnej i całkowitego zniszczenia Kościoła". Urodził się na zamku Genga koło Spoleto, w rodzinie hrabiowskiej. Kształcił się w Osimo, studiował w Rzymie, a po przyjęciu święceń kapłańskich został kanonikiem Bazyliki św. Piotra, sekretarzem Piusa VI, arcybiskupem tytularnym Tyru, a potem nuncjuszem w Lucernie, Kolonii, Bawarii i Monachium. spędził kilka lat jako nuncjusz w Niemczech i Francji. W służbie dyplomatycznej podejmował rozmaite misje, szczególnie w księstwach niemieckich. Kiedy Napoleon uwięził Piusa VII, wycofał się z życia politycznego, osiadł w opactwie Monticelli koło Spoleto i oddał się duszpasterstwu. Pius VII mianował go w 1816 kardynałem-biskupem Sinigaglii, a w 1818 roku biskupem Spoleto. W 1820 roku powołany został na stanowisko kardynała-wikariusza generalnym Rzymu i prefektem kilku kongregacji. 28 września 1823 roku wybrany na papieża głosami konserwatystów - zainteresowanych odnową religijną, a nie polityką - jako człowiek słabego zdrowia oświadczył, że "wybrano trupa". Wystąpił przeciw próbom unowocześnienia państwa przez kardynała Consalviego, mianując nowym sekretarzem stanu konserwatystę kardynała Giulia Marię delia Somaglię. W encyklice z 3 maja 1824 roku "Ubi primum" zapowiedział wzmocnienie dyscypliny kościelnej i walkę z niebezpiecznymi prądami oraz towarzystwami biblijnymi, manipulującymi Pismem Świętym. Przywrócił sądy biskupie do spraw kościelnych i świeckich, więc mnożyły się wyroki i zapełniały więzienia. Wydał "Kodeks reformistyczny zarządu Państwa Kościelnego", który sklerykalizował władzę i usankcjonował donosy. Ogłosił edykt, który wywołał exodus Żydów, zagrożonych utratą majątków i osadzeniem w getcie. Zatwierdził reaktywację zakonu jezuitów, a bullą z 28 sierpnia 1824 roku "Ouod divina sapientia" zainicjował reformę szkolnictwa. W wyniku rewolucji francuskiej i sekularyzacji kościelne stosunki w Niemczech uległy znacznej dezorientacji: niektóre biskupstwa zniesiono, inne nie miały obsady, jeszcze inne trzeba było tworzyć od nowa, wiele klasztorów zsekularyzowano, a niektórzy władcy krajowi próbowali wywalczyć dla siebie większe prawa (np. przy mianowaniu biskupów). Dla przywrócenia ładu, Leon ingerował w te sprawy. Utrzymywał poprawne stosunki z Francją, pomimo rozporządzeń króla Karola X, ograniczających w oświacie rolę członków zakonów. Występował przeciw podporządkowaniu państwu Kościoła w Niemczech, radował się przemianami w Hiszpanii i Portugalii oraz ponownym nawiązaniem stosunków dyplomatycznych z tymi państwami, nie zapominając jednak o Kościołach w ich dawnych koloniach, czyli krajach Ameryki Łacińskiej. Dobrze układała się współpraca papieża z carem Aleksandrem I, znacznie gorzej z Mikołajem I, którego wzywał do interwencji wobec rzezi Ormian w Turcji. Z czasem rządy Leona XII nabrały umiaru, zasięgał rady kardynała Consalviego i mianował go prefektem Kongregacji Rozkrzewiania Wiary. Zawarł konkordaty z Hanowerem i Niderlandami oraz działał na rzecz przywrócenia pełni praw katolikom w Anglii. Odnowił jezuicki Uniwersytet Gregoriański, a także drukarnię watykańską, odbudował po pożarze Bazylikę św. Pawła za Murami, patronował wykopaliskom na Forum Romanum i Forum Trajana. Wzbogacił zbiory Biblioteki Watykańskiej. Często odwiedzał założone przez siebie szpitale i sierocińce. Bullą "Quo graviora mala" z 13 marca 1825 roku papież zarządził uroczyste obchody Roku Świętego, których w 1800 roku nie można było zorganizować. (Pius VI, Pius VII): Rzym znowu stał się religijnym centrum świata. W 1827 roku wprowadził Kodeks reformistyczny zarządu Państwa Kościelnego. Cechowała go pobożność i prostota życia, a jednak był niepopularny, bo uważano, że jest zacofany i nazbyt restrykcyjny; np. ogłosił nakaz spowiedzi wielkanocnej pod karą więzienia. Dedykowano mu ironiczne epitafium nagrobne: "Qui della Genga glace. Per sua a nostra pace" (Tu leży della Genga. Pokój jemu i nam). Był człowiekiem wzorowej pobożności i prowadził bardzo prosty tryb życia. Zlecił też rozbudowę Biblioteki Watykańskiej oraz odbudowę spalonej za Piusa VI bazyliki św. Pawła za Murami. Troszczył się również bardzo o pracę misyjną na świecie. Jego działalność (z powodu sporów politycznych) w Italii znalazła niewielkie uznanie, tym większe jednak w Kościele całego świata. "Dzięki jego gorliwości reformatorskiej może być zaliczany do najwybitniejszych papieży XIX stulecia". Zmarł w Rzymie, a pochowano go w Bazylice św. Piotra.